Podczas zakupu kolorowych kamieni szlachetnych klienci często zastanawiają się nad zastosowanymi w opisie parametrami. O ile parametry takie jak kształt, wymiary oraz masa są jednoznaczne to jednak określenie barwy oraz stopnia czystości może być problematyczne. A przecież to co przykuwa uwagę i często decyduje o zakupie to głównie barwa i jest intensywność, a także czystość kamienia.
Czym jest kolor kamieni szlachetnych?
Kamienie szlachetne występują w palecie różnych kolorów, w niemal każdym odcieniu widzialnego spektrum. Ale kiedy mówimy o „kolorze” kamienia szlachetnego, to co właściwie mamy na myśli? Zwykle słowo kolor odnosi się do tego, którą część widma optycznego nasze oczy interpretują, gdy widzimy przedmiot.Jednak jest to tylko część tego, co składa się na fizyczny wygląd kamienia szlachetnego. Przyjrzyjmy się dokładniej, co oznacza słowo kolor, oraz temu co tworzy opis barwy kamieni szlachetnych stosowany w branży gemmologicznej.
Co sie składa na ocenę barwy kamieni szlachetnych?
Na ocenę barwy kamieni szlachetnych składają się trzy parametry: odcień, ton i nasycenie. Jest to część systemu ocen Gemological Institute of America (GIA) dla kolorowych kamieni szlachetnych. Używają go jubilerzy i gemmolodzy.
- Odcień – odzwierciedla podstawowe kolory, które widzimy. Kiedy większość ludzi mówi o „kolorze”, w rzeczywistości mają na myśli odcień.
- Ton – odnosi się do względnej jasności lub ciemności kamienia.
- Nasycenie – odnosi się do intensywności odcienia.
Odcień kamieni szlachetnych
Świat, w którym żyjemy, jest pełen światła, które można podzielić na siedem różnych długości fal, przy czym każda długość fali odnosi się do jednego z siedmiu kolorów widzianych w tęczy: czerwonego, pomarańczowego, żółtego, zielonego, niebieskiego, purpurowego i fioletowego. W gemmologii oprócz wymienionych 7 głównych odcieni wyróżnia się dodatkowe 24, które obserwator widzi jako połączenie dwóch głównych odcieni.
Przykładowo dla określenia odcienia dla tanzanitu wskazanie zarówno odcienia niebieskiego jak i purpurowego nie oddałoby faktycznego koloru kamienia. Jednak połączenie tych dwóch odcieni i wskazanie jako niebiesko-fioletowego jest bliższe rzeczywistości.
Amerykański Instytut Gemologiczny (GIA), jedno z wiodących na świecie laboratoriów zajmujących się kamieniami szlachetnymi, używa zaledwie 31 odcieni (7 głównych i 24 dodatkowych) do opisania prawie wszystkich kolorowych kamieni szlachetnych. Możesz zapoznać się z przedstawionymi w poniższej tabeli wszystkimi 31 odcieniami, wraz z nazwą i kodami literowymi każdego z nich. Odcienie są używane przez pracownie gemmologiczne i jubilerskie do opisania barwy kamieni szlachetnych.
Zestaw stworzony przed GIA służący do oznaczania barwy kamieni szlachetnych.
Litery użyte w tych kodach są inicjałami siedmiu głównych odcieni: czerwonego (R), pomarańczowego (O), żółtego (Y), zielonego (G), niebieskiego (B), fioletowego (V) i purpurowego (P). Najsilniejszy odcień zawsze zapisywany jest jako ostatni wielkimi literam. Drugorzędny odcień znajduje się na pierwszym miejscu i jest pisany małymi literami. Na przykład kod odcienia żółtawo-pomarańczowego to „yO”. W niektórych przypadkach kody te są poprzedzone przedrostkiem oznaczającym intensywność drugorzędnego odcienia: lekko (sl), silnie (st), bardzo lekko (vsl) i bardzo silnie (vst). Tak więc barwa o dominującym odcieniu niebieskim i dodatku bardzo lekko zielonkawego odcienia będzie miał symbol “vslgB”.
Kody te mogą być przydatne jeśli będziesz kupować kamienie szlachetne w sklepie internetowym, a będziesz miał wątpliwości co do barwy kamienia na załączonych zdjęciach. Zdarza się, że nawet na wysokiej rozdzielczości fotografii nie udaje się dokładnie zaprezentować odcieni kamieni ze względu na zastosowane oświetlenie. Dodatkowo kody odcieni znajdują się w opisie parametrów w wydawanych przez laboratoria gemmologiczne certyfikatach, dlatego warto znać ich oznaczenie.
Kiedy spojrzysz na powyższą grafikę bez wysiłku wyobrazisz sobie piękne kamienie szlachetne, które pasują do każdego odcienia z szerokiej gamy kamieni naturalnych. Ale co z jaśniejszymi i ciemniejszymi kamieniami? Wspomniany tanzanit może pasować do niebiesko-fioletowego odcienia, ale w jaki sposób można wziąć pod uwagę jaśniejsze i ciemniejsze odmiany tego kamienia? Tutaj wchodzi w grę ton i nasycenie.
ton kamieni szlachetnych
Ton kamieni szlachetnych opisuje się w praktyce w 8 stopniowej skali od ekstremalnie jasnego do bardzo ciemnego. Wyróżnia się też ton 0 dla kamieni bezbarwnych oraz 9-10 dla kamieni czarnych. Nie stosuję się jednak tych wartości przy standardowym opisie tonu kamieni szlachetnych Co jednak oznacza to w praktyce?
Najprostszym sposobem wyjaśnienia skali tonu jest przykład kwarcu. Bezbarwny kwarc nie wyróżnia się żadnym ze wspomnianych wyżej 31 odcieni i będzie miał zerową tonację, natomiast czarna odmiana kwarcu tzw. morion również nie posiada odcienia natomiast odznacza się pełnym czarnym tonem wykraczającym poza skalę 1-8. Odmiana kwarcu o odcieniu fioletowym jeśli będzie posiadała delikatny ton 1-2/8, nazywana będzie kwarcem różowym. Jeśli ton będzie trochę ciemniejszy (3/8), ametyst nazywany będzie odmianą “Rose De France”. Zwiększając ton do poziomu (4-5/8) znajdujemy się w zasięgu typowego ametystu. Ametyst o tonie 6-7/8 jest najbardziej pożądany i występuje w odmianach urugwajskich i zambijskich. Z kolei ametyst o tonie 8/8 jest typowy dla marokańskiego ciemnego ametystu. Jeśli ton jest jeszcze ciemniejszy staje się zbyt zbyt ciemny, aby zobaczyć kolor, a jego piękno i wartość maleją.
Nasycenie kamieni szlachetnych
Nasycenie najprościej opisuje się jako jaskrawość jednego z 31 wymienionych odcieni w kamieniu szlachetnym. W poniżym przykładzie szafirów o odcieniu bardzo lekko zielonkawo-Niebieskim “vsgB” i tonie ciemnym (7/8) przedstawiliśmy zmianę stopnia nasycenia.
Stopień nasycenia bardzo słaby (1/6) oraz słaby (2/6) będzie odznaczał się dużą domieszką szarawej poświaty, która w branży gemmologicznej nazywana jest maską. Kamienie o stopniu nasycenia umiarkowanym są naczęściej spotykane na rynku jubilerskim. Kamienie te nie będą posiadały szarej poświaty ale też nie będą się wyróżniać elektryzującą jaskrawością. Stopień nasycenia umiarkowanie silny (4/6) oraz silny (5/6) zarezerwowany jest dla kamieni o wysokiej wartości jubilerskiej, gdzie jaskrawość kamienia jest dobrze lub bardzo dobrze widoczna. Ostatni, najwyższy stopień nasycenia spotykany jest w najwyższej jakości kamieniach szlachetnych i odznacza się intensywną, żywą i jaskrawą poświatą.
Stopień czystości kamieni szlachetnych
Określenie stopnia czystości jest drugim obok barwy parametrem, który ma ogromne znaczenie podczas wyceny kamieni szlachetnych. Stopień czystości określa wewnętrzną jakość kamienia, która przestawia się jako ilość niedoskonałości w strukturze kamienia. Niedoskonałościami są głównie wewnętrzne mikropęknięcia oraz inkluzje.
Nawet doskonale wybarwiony kamień, który będzie posiadał zbyt dużą ilość niedoskonałości obniży zarówno estetykę jak i wartość kamienia. Przeglądając opisy ofert kamieni szlachetnych napotkasz następujące symbole określające stopień czystości kamienia:
- IF – Brak niedoskonałości
- VVS1 – Bardzo mała ilość niedoskonałości, trudne do zauważenia przy 10-krotnym powiększeniu lupy.
- VVS2 – Bardzo mała ilość inkluzji, dość łatwe do zauważenia przy 10-krotnym powiększeniu lupy
- VS1 – Niewielka ilość inkluzji łatwych do zauważenia przy 10-krotnym powiększeniu, słabo widoczne gołym okiem
- VS2 – Niewielka ilość inkluzji łatwych do zauważenia przy 10-krotnym powiększeniu i dość dobrze widocznych gołym okiem
- Si1 – Umiarkowana ilość inkluzji widocznych gołym okiem.
- Si2 – Znaczna ilość inkluzji widocznych gołym okiem.
- I1 – Duża ilość inkluzji o znacznych rozmiarach.
- I2 – Bardzo duża ilość inkluzji o znacznych rozmiarach.
Jak widzisz ilość parametrów, na które warto zwrócić uwagę podczas zakupu kamieni szlachetnych jest duża, ale nie przejmuj się ponieważ oglądając kilka kamieni i wybierając ten jedyny niejako automatycznie i podświadomie dokonujesz waloryzacji tych kamieni dzięki czemu wybierasz najlepszy dla Ciebie okaz.
Pamiętaj jednak, że na wartość kamienia szlachetnego wpływ ma każdy pojedynczy parametr. Dlatego aby nie przepłacić za kamień o walorach zbyt niskich i niewspółmiernych do proponowanej ceny, zaznajom się ze skalą klasyfikacyjną podstawowych parametrów opisujących kamienie szlachetne.
